🎹 Zor zanaat
Fazıl Say’ın İsviçre’deki dört konseri, organizatör firma Migros'un kararıyla iptal edildi. İptal kararlarının, Say’ın Filistin hakkındaki paylaşımları nedeniyle alındığı belirtildi.
23 Ekim Pazartesi’den merhaba. Biz bugün üç kişiyiz. Planör’e başladığımızdan beri nadir üç kişi olduk. Yeni Planör pilotu Yeşim’e merhaba demek istiyoruz. Yeşim Planör’de “TravmamızOrtak” isimli bir köşeye imza atacak. Bugüne kadar 400’den fazla bülten hazırladık ve her sayıda dünya üzerinde yaşanan travmaların ortak olduğuna şahit olduk. Derlediğimiz haberler her seferinde dertler, tasalar ortak dedirtti bize. Yeşim bugün köşesine “ötekileşmeyi” taşıdı. Uzun süredir ötekileşen Filistinlilerin travması, din ayrımcılığı ve ırkçılık sayesinde gittikçe derinleşiyor. Örneğin, İsrail’de yaşayan onlarca Arap, Gazze’ye düzenlenen saldırılarla ilgili sosyal medyadan yaptıkları paylaşımlar yüzünden gözaltına alındı. Hatta bir bölümü işten atılıyor, sınır dışı ediliyor. Suç işlemeden kriminal hissetmek, hissettirilmek böyle bir şey işte.
Haftaya bilim kurgu tadında bir dilekle başlasak; insanlıktan ümidi kesmeye ramak kaldığımız zamanlarda hiçbir şeyin bozulmadığı “alternatif bir dünyaya” ışınlanabilsek keşke. Oldukça fantastik, OK kabul. Ama bugünkü çalma listesi önerimiz belki dinlediklerine alternatif olur: Alternatif Yeniler
Bahar, Güneş ve Yeşim
Zor Zanaat
Getty Images
Fazıl Say’ın İsviçre’deki dört konseri, organizatör firma Migros'un kararıyla iptal edildi. Söz konusu iptal kararlarının, Say’ın Filistin konusunda sosyal medyadaki paylaşımları nedeniyle alındığı belirtildi.
Kuş bakışı: Say bu durumu X hesabından, “Malesef Barıştan yana olmak Zor zanaat.. Filistin-İsrail konusunda bir tuhaf gelişmede bu açıdan… Avrupa’nın ortasında iptal edilen konserlerim” ifadeleriyle aktardı. İlgili paylaşımın görüntülenme sayısı, dün akşam itibarıyla dört milyonu aştı. Say ayrıca, "Ben Avrupa'da ifade özgürlüğüne güven duyulur, karanlık ve anlayışsızlık yaşanmaz diye bilirdim. Bu rahatsız edici olay babında güvenim oldukça sarsıldı" açıklamasında bulundu.
Bilmende fayda var: Fransız kulübü Nice’te forma giyen Cezayirli futbolcu Youcef Atal, Filistin'e destek mesajı paylaştığı için kadro dışı bırakıldı. Almanya Bundesliga ekiplerinden Mainz 05’te forma giyen 28 yaşındaki Hollandalı Anwar El Ghazi’nin sözleşmesi de Filistin’e destek verdiği için feshedildi.
Bitirirken: AKP Sözcüsü Çelik "Sanatçımız Fazıl Say’ın İsrail'in Filistin'deki insanlık dışı saldırılarına karşı çıkan fikirlerinden dolayı Avrupa'daki konserlerinin iptal edilmesini kınıyoruz" dedi. Peki ya fikirleri nedeniyle Türkiye’de konserleri iptal edilenler? Bu durumda asıl soru şu olmalı sanki. Sadece hükümetlerin lehine işleyecek fikirler mi önemli ve değerli?
Sıfır Atık Adası
AA
"Türkiye'nin ilk sıfır atık adası" unvanını kazanan Balıkesir'in Marmara ilçesine bağlı Ekinlik Adası'nda, geri dönüşümde örnek uygulamalar başlatıldı. İlgili uygulama, ülke genelinde yürütülen "Sıfır Atık Projesi" kapsamında Balıkesir Büyükşehir Belediyesince "Atıksız Adalar" başlıklı bir alt proje olarak hayata geçti.
Devam et: Proje kapsamında organik atıklar, kompost haline getirilip park ve bahçelerin iyileştirmesinde kullanılıyor. Plastik poşetlerin artık kullanılmadığı Ekinlik Adası’nın enerjisini, kurulan güneş enerji sisteminden, suyunu ise arıtılmış deniz suyundan elde ettiği belirtiliyor.
Bitirirken: Balıkesir Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanı Volkan Karateke uygulamayla ilgili, "Atık yönetimini tamamen sıfır atık prensiplerine bağlı olarak gerçekleştiriyoruz. Çöp konteynerlerini kaldırarak evlerin önüne konumlandırdığımız geri dönüşüm kutularında geri kazanılabilir atıkları ayrı, diğerlerini de ayrı topluyoruz. Geri kazandırılabilir atıkları yeniden ekonomiye kazandırıyoruz. Organik atıklardan ise kompost ve toprak iyileştirici elde ederek yeniden doğayla buluşmasını sağlıyoruz. Atık piller, elektronik, bitkisel yağlar ve tekstil atıklarını ise kaynağında ayrı toplayarak uygun şekilde bertarafını ya da geri kazanımını başlatıyoruz. Doğrusal ekonomiden döngüsel ekonomiye geçişin kilit noktası olan bu çalışmayı adalarımız genelinde uygulamayı planlıyoruz" ifadelerini kullanıyor.
Biliyor muydun?
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2018-2022 yıllarını kapsayan son 5 yılda 2,2 milyon kişi İstanbul’dan diğer şehirlere göç etti. İstanbul'daki Suriyeli ve diğer yabancı uyruklu sayısının ise arttığı bildirildi. En büyük göç sebeplerinden biri “hane/aile fertlerinden birine bağımlı göç olurken bir diğer en büyük sebep ise “daha iyi konut ve yaşam koşulları” oldu.
İsrail-Filistin hattı
Gazze'deki toplam can kaybının 1873’ü çocuk, 1023'ü kadın olmak üzere 4651'e yükseldiği bildirildi. Yaralı sayısının da 14 bin 245'e çıktığı belirtildi.
Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi'nin Hamas-İsrail savaşını görüşmek üzere Mısır'da bölge liderlerini ağırladığı Kahire Barış Zirvesi başladı. Zirvede konuşan Filistin Devlet Başkanı Abbas, “Ne olursa olsun topraklarımızda kalacağız” dedi. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ise, "insani ateşkes" ilan edilmesi için çağrıda bulundu.
Gazze ile Mısır arasındaki Refah Sınır Kapısı açıldı. Gazze'ye insani yardım taşıyan 20 tırdan oluşan ilk konvoy sınırdan geçti.
Hollanda’da çeşitli bakanlıklara mensup 300’den fazla üst düzey yetkili, hükümetin İsrail’e yönelik koşulsuz desteğine itiraz ederek “Gazze'deki aşırı şiddetin güçlü bir şekilde kınanması” çağrısında bulundu.
ABD, Ortadoğu’ya Patriot hava savunma sistemi göndereceğini açıkladı.
Sanatçı ve aktivistler Biden’a ateşkes çağrısında bulundu. Açıklamada "Tarih bizi izliyor" ifadeleri yer aldı.
Türkiye’de İsrail Başkonsolosluğu önünde toplanan eylemciler, çocuk ölümlerine dikkat çekmek için konsolosluk önüne oyuncak bıraktı.
Instagram, Filistinli kullanıcı profillerinin tercümesine "terörist" kelimesini ekleyen "otomatik tercüme açığıyla" ilgili özür diledi.
Diğer duraklar
Avrupa Birliği (AB), Sırbistan ve Kosova’ya ilişkileri normalleştirmek ve geçen ay yaşanan şiddet olaylarından kaçınmak amacıyla müzakere masasına dönme çağrısı yaptı.
Belçika Adalet Bakanı Vincent Van Quickenborne, Brüksel’de iki İsveç vatandaşının öldüğü, birinin de ağır yaralandığı saldırıya ilişkin "yargı ihmali" nedeniyle istifa etti. Belçika Adalet Bakanı, ilgili hatayı "bireysel ve kabul edilemez" olarak niteledi.
ABD'nin Michigan eyaletinde bulunan Detroit’te, bir sinagogun başkanı, evinin önünde bıçaklanarak öldürüldü.
ABD, cinsiyetçi ücret politikaları benimsediği iddiasıyla Google'a dava açan Ülkü Rowe'u haklı buldu.
İran’da, Mahsa Amini’nin ahlak polisi tarafından gözaltında öldürüldüğünü duyuran iki kadın gazeteciye hapis cezası verildi.
İstanbul‘un Prens Adaları’nda yaşayanlar, bakanlığın imar planına karşı toplu dava açtı.
Mark Zuckerberg yapay zeka destekli Ray-Ban’leri tanıttı.
#TravmamızOrtak 😵💫
Merhaba, nasılsın ortak? Ben Yeşim! Son günlerde uzun sohbetler, bitmeyen toplantılar, dibi görülen biralar (evet, bira içmeyi ve gereksiz uyak yapmayı çok severim:), gecenin en koyu mavisi ve eğlenceler sonrasında hatırımda kalan tek söz: #TravmamızOrtak. Sonrasında bu üzerine düşündüğüm travmaları podcast mi yapsam yoksa yazıya mı döksem derken kafamda döndürüp durduklarımı pilot olup Planornews’te ve Planornews’le dile getirmeye karar verdim. Peki “Nedir #TravmamızOrtak’ın olayı? Neden okuyalım?” dersen—ki ben derdim, zaman çok kıymetli—sana küçük bir açıklama yapmak isterim: #TravmamızOrtak, “öteki”lerle bir arada olmaktan ya da günümüz toplumunda sıradan bir birey olmaktan kaynaklanan ve ortak olarak paylaştığımızı düşündüğüm travmaları, bazen eğlenceli, bazen karamsar, bazen de ironik olarak paylaştığım ve haberlerle harmanladığım bir köşe. Diğer bir deyişle, bir “ez cümle” bölümü olarak, güncele de dokunarak, ortak paylaştığımız yükleri gün yüzüne çıkarıp hafifletmeyi hedefleyecek bir nefes alma bölümü.
Yukarıda hazır “öteki” demişken, sahi “öteki” ile nasıl ilişkileniyoruz? “Öteki” ile aramızdaki sınır nasıl şekillendiriliyor, bu sınır nasıl belirleniyor? “Öteki” nin varlığı kimlik inşamıza nasıl katkıda bulunuyor? Postkolonyal teoristlerden psikanalistlere ve hatta dilbilimcilere bir çok teorist de bu soruları kendi yazınlarında tartışmaya değer buluyor. Bugün siyasete, kültür-sanata ve politikaya baktığımızda, “öteki” ile kurulan sağlıksız ilişkilerin nelere sebep olabileceğini görüyoruz; bir yanda talan edilen topraklar, doğa, ve yönelimleri doğrultusunda ayrıma uğrayan insanlar, diğer yanda da bunlarla nasıl başa çıkabileceğini bilmeyen erkek bir dil, erkek bir düzen. Bunun son örneklerinden biri de, hepimizin yakından takip ettiği İsrail ve Hamas savaşı ve onun izdüşümü olarak ortaya çıkan İsrail ve Filistin halklarına karşı “öteki”leştime kampanyaları.
Biraz sana, Adania Shibli adlı Filistinli yazardan bu konu lensiyle bahsetmek istiyorum. Deneme ve roman yazarı olan Shibli, Küçük Bir Ayrıntı adlı eseri ile 20 Ekim'de Afrika, Asya, Latin Amerika ya da Arap dünyasından kadın yazarlara verilen 2023 LiBeraturpreis Ödülü'nü Almanya’da bir kitap fuarında alacaktı. Ancak fuarın organizatörü LitProm, ortak bir kararla ödül törenini iptal ettiğini açıkladı. Kararın ortak olmadığının altını çizen Adania Shibli, Frankfurt Kitap Fuarı’ndan çekildi. Sonrasında fuara karşı tepki büyüdü ve imzacıları arasında Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Abdulrazak Gurnah ve Olga Tokarczuk'un da olduğu dünyanın farklı ülkelerinden 600'den fazla yazar, yayıncı ve edebiyat ajansı da yayınladıkları ortak bir mektupla törenin iptal edilmesi kararını kınarken bazı Arap yayınevleri de fuardan çekildi. Şimdi, 2023 LiBeraturpreis Ödülü'nü kazanan Küçük Bir Ayrıntı romanı, ABD'de Ulusal Kitap Ödülleri'nin yanı sıra Uluslararası Kitap Ödülleri'ne de aday gösterildi. Fakat bu olay, savaş alt metniyle düşündüğümüzde aslında bombaların topraklara düşmesiyle eş zamanlı “öteki”lerle savaşımızın başladığını gösterdi.
Bir dahaki görüşmemize çok daha umut dolu bir konuyla burada olmayı ve konuştukça ağırlaşmayı değil, hafiflemeyi isterim. Oluşturduğumuz hayali yel değirmenleri yok olsun, dünya hepimizi mutlu edecek şekilde dönsün. Tüm farklılıkları ve biriciklikleri kucallayabilecek sevgi tohumunu hepimizin içinde yeşertsin.