🔎 İyimser mercek
2023'ün seyrini iyimser bir mercekle gösteren, ilerlemenin en karanlık zamanlarda bile devam ettiğini hatırlatan haberler de yok değildi. Bültende bu haberlere yer veriyoruz. Mutlu yıllar! 🎄
Yılın son Planör’ünden merhaba. İyimserlerin bile test edildiği bir yılı geride bırakıyoruz. Kim Gazze'deki savaşa, yıkıcı depremlere, orman yangınlarına, iklim ve göçmen krizlerine, yapay zekânın yükselişine ve giderek artan hayat pahalılığına endişe duymadan bakabilir ki? 2023’te toplamda 125 bültene imza attık. Biz, içimizi ısıtan haberlerin azlığı, özgürlüklerin gittikçe kısıtlandığının habercisi içeriklerin çokluğu karşısında çoğu zaman zihnimizi, hatta zaman zaman bu yoğunlukta bedenimizi de koruyamadık. Lütfen yeni yılda bizden yorumlarını, beğenilerini ve paylaşımlarını eksik etme. Varlığımızın devamı için bu çok önemli. Çünkü biz yeni yılda da “Planör’ü sadece sevdiğimiz” için yapmaya devam edeceğiz.
Bu yılın son bültenini bir sokak fotoğrafçısının kedi seven bir çocuğu fark ettiği ve dünyanın birkaç saniyeliğine güzelleştiği videosuyla açalım.
Yeni nesil meyhane şarkılarının olduğu çalma listesi önerimizle Eller Havaya diyoruz.
Çok mutlu bir yıl olması dileğiyle,
Güneş ve Bahar
İyimser Mercek
Kolaj-Planör
2023'ün seyrini iyimser bir mercekle gösteren, ilerlemenin en karanlık zamanlarda bile devam ettiğini hatırlatan haberler de yok değildi. Örneğin, pek çok uzman, tıbbın “altın çağına” girdiğimize, Alzheimer'dan Aids'e kadar çağın hastalıklarının sonunu getirebilecek bir döneme adım attığımıza inanıyor. Uzmanlar, bunun yapay zekâyla "güçlendirilecek" yeni bir çağ olduğuna inanıyor.
Tıbbın altın çağı: Budapeşte Tıbbi Fütürist Enstitüsü müdürü Bertalan Meskó, “100 yıldır tanık olunmayan bir ilerleme hızı görüyoruz" ifadelerini kulanıyor. Meskó, tıbbı sonsuza kadar değiştirecek sağlığın oyunlaştırılmasından teletıp ve uzaktan bakıma kadar 11 teknolojik yenilikten de bahsediyor. Ayrıca yapay zekânın "yeni ilaç keşiflerinin hızını artıracağı" ve taramalardaki tümörleri "insanlardan daha etkili bir şekilde" analiz edip tanımlayacağı öngörülüyor. 2023 yılının Alzheimer için sonun başlangıcı olduğu düşünülüyor. Uzmanlar hastalığı yavaşlatan iki ilacın bulunmasının ardından iyimser olmak için nedenler oluştuğu görüşünde.
İklim krizi: Petrol zengini Dubai, geçtiğimiz aralıkta COP28 İklim Zirvesi’ne tartışmalı bir şekilde ev sahipliği yaptı. Çıkan çeşitli tartışmalara rağmen birkaç başarıya da imza atıldı. Söz konusu başarılı adım, iklim krizinden en çok etkilenen ülkelerin artık erişebileceği kayıp ve hasar fonunun başlatılmasıydı. Tarihi bir referandumda Ekvadorlular, geçtiğimiz ağustosta Amazon Ormanları’nın korunan bir bölgesinde petrol sondajının durdurulması yönünde oy kullandı. Seçmenlerin yaklaşık %60'ı, temas kurulmamış yerli topluluklara ev sahipliği yapan Yasuní milli parkında petrol arama çalışmalarına “hayır” dedi. Basında söz konusu referandum için “gezegeni sonsuza dek değiştirilebilecek referandum” başlığı atıldı. Açılan iklim davalarının sonuca ulaşması ise hız kazandı. BM’den yapılan açıklamada, iklim davaları yaygınlaştıkça hukuki emsallerin de büyüdüğünü ve giderek daha iyi tanımlanmış bir hukuk alanı oluşturduğu söylendi. 2023’te yenilenebilir enerjinin yükselişi “durdurulamaz” olarak tanımlandı. Uluslararası Enerji Ajansı'nın (IEA) Ekim ayında hazırladığı bir rapora göre, yenilenebilir kaynaklar 2030 yılına kadar dünya elektriğinin yarısını sağlayacak.
Doğa: Amazon, yıllar süren yaygın ormansızlaşmanın ardından 2023'te biraz daha rahat nefes aldı. Dokuz ülkedeki yağmur ormanlarını izleyen kâr amacı gütmeyen kuruluş Amazon Conservation'ın analizi, ormansızlaşma oranlarının geçen yıla göre %55,8 azaldığını söyledi. Brezilya ise sıfır ormansızlaşma için 2025’i işaret etti. Nesli tükenmekte olan türlerin listesi 2023'te büyümeye devam ederken bazı canlılar da uçurumun eşiğinden döndü. Ulusal sınırlar dışındaki okyanusların %30'una koruma statüsü vermeyi amaçlayan, yasal olarak bağlayıcı Açık Denizler Anlaşması'na yaklaşık 200 ülke imza attı. Şu anda uluslararası suların yalnızca %1,2'si korunuyor ve bunların çoğu aşırı avlanma tehlikesiyle karşı karşıya.
İnsan hakları: Daha fazla ülke cinsellik konusundaki engelleri kaldırdı. 2023'te birçok ülkenin eşcinsel birlikteliklerin önündeki bazı engelleri kaldırmasıyla LGBTQ topluluğu kayda değer kazanımlar elde etti. Yerlilerin toprak hakları hareketi ilerleme kaydetti. İş hayatında cinsiyet uçurumu bazı ülkelerde kapanma sinyalleri verdi. Çalışma İstatistikleri Bürosu'nun verilerine göre, ABD'de tam zamanlı çalışan kadınlarla erkek meslektaşları arasındaki ücret farkının artık her zamankinden daha dar olduğu kaydedildi. Şubatta yayımlanan bazı verilere göre, İngiliz firmalarında yönetim kurulu rollerinde kadınların oranı %40'ın üzerine çıktı. On yıldan biraz daha uzun bir süre önce, listelenen söz konusu 350 firmanın 152'sinin yönetim kurullarında hiç kadın yoktu.
Kim yılın en kötü şakasını yaptı…
Gazze’de "Sahilde bir ev hayal değil!" sloganıyla reklam yapan müteahhitlik firması. Hayatını kaybedenlerin 21 bin kişiyi aştığı Gazze’de İsrail ordusunun operasyonları devam ederken bir müteahhitlik firması, "Sahilde bir ev hayal değil!" sloganı taşıyan reklam kampanyası ilanı verdi. Söz konusu reklam, Gazze'de savaş sona erdikten sonra İsrail'in bölgede Yahudi yerleşimleri kuracağının işareti olarak görüldü. Reklam kampanyası, Filistinliler arasında büyük öfkeye yol açarken firmanın sahibi Zeev Epstein, "Bu kampanya Gazze'ye dönme arzusunu ifade ediyor ancak geliştirme aşamasında olan hiçbir projemiz yok" derken sloganın şaka amaçlı olduğunu iddia etti.
2023 kimin yılı oldu…
Barbie, Beyoncé ve Taylor Swift. Barbie dünya çapında 1 milyar doların üzerinde bilet satışı yaptı ve yılın en çok hasılat yapan filmi oldu; bu, pandemi sırasında 7 milyar dolar kaybeden film endüstrisinin yeniden canlandırılmasına yardımcı olmaya yetti. Bu arada Greta Gerwig de en çok hasılat yapan kadın yönetmen oldu. Kraliçe B.’in Rönesans isimli turnesi ilk ayında 127 milyon dolardan fazla gelir elde ederek rekor kırdı. Tahminler, turun sadece ABD'de 4,5 milyar dolar gelir getirebileceğini işaret ediyor. Bağlam açısından söz konusu rakam, bazı olimpiyatların getirdiği miktara denk. Taylor Swift’in Eras Turu, Kuzey Amerika bilet satışlarında 2,2 milyar dolarlık rekor bir rakam elde etti. Ancak hepsi bu kadar değil: Konserler, ürünler, oteller, bilet satışları, kıyafetler ve daha fazlasıyla tüketici harcamalarında 4,6 milyar dolar daha topladığı tahmin edildi.
Hangi ülke akademik özgürlükte Kuzey Kore ile aynı ligde…
Türkiye. Akademik Özgürlükler Endeksi 2023 verilerine göre Türkiye, 2012-2022 arasında 0,43’ten 0,08’e geriledi. Son 10 yılda özgürlük seviyesi hızlı bir şekilde gerileyen Türkiye, 179 ülke arasında 166. sırada yer alıyor. Türkiye; uluslararası kuruluşlar tarafından ağır insan hakları ihlalleri ve özgürlük kısıtlamaları suçlamasına maruz kalan Kuzey Kore, Belarus ve Türkmenistan ile aynı grupta bulunuyor. Bu arada Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yurt dışındaki akademisyenlere seslendi. Erdoğan, "Akademik ve bilimsel çalışmalarının belirli bir kısmını yurtdışında yapmış, bilgi ve tecrübe kazanmış bilim insanlarımızın ülkelerine dönerek Türkiye'nin kalkınma mücadelesine destek vermeleri çok ama çok önemlidir" dedi.
Kim tahliye edildi…
Faruk Koca. Sahaya girerek hakem Halil Umut Meler’e yumruk atan Ankaragücü’nün eski başkanı Faruk Koca, tahliye edildi. 15 gün cezaevinde kalan Koca’yı Ankaragücü taraftarları “coşkuyla” karşıladı. CHP Grup Başkanvekili Ali Mahir Başarır, TBMM’deki basın toplantısında “…Bu utanç verici karar o yumruktan daha acı" diye konuştu. Koca ise, “…Türkiye gündemini özellikle Gazzeli çocukların ve dünya mazlumlarının gündemini işgal ettiğim için hepsinden, onlardan özür diliyor, helallik istiyorum” dedi.
İyi Parti’de yaprak dökümüne kim katıldı…
Gökhan Zan. Zan, sosyal medyadan paylaştığı istifasında “Bilindiği üzere siyasete girme nedenim Hatay'a destek olabilmek, deprem gibi ağır bir felaketin ardından Hataylı kardeşlerimin sesini Meclis'te duyurabilmekten ibaretti. Gelinen noktada siyaset arenasında bunun pek de mümkün olmadığını görmemden hareketle İyi Parti'den istifa ediyorum" ifadelerini kullandı.
Kim “Bir de benden dinleyin” dedi…
Meltem Günay. Günay, geçtiğimiz günlerde TGRT Haber ekranlarına Starbucks bardağıyla çıkmış, sonrasında da Günay’ın işine son verilmişti. Günay, sosyal medyadan yaptığı paylaşımında “…Peki böyle bir hatayı nasıl yaptım? Bu soru sizler kadar benim yakın çevremin de sorduğu bir soru. Haklısınız meslek hayatı boyunca yaralayıcı, incitici, yayın ilkelerine aykırı tek bir söz, tek bir hareket yapmamış bir insan bu hatayı nasıl yapar? Vereceğim en samimi cevap; insanım. Bardağı orada unuttum. Hepsi bu” dedi.
İBB birimlerinde kim ilk defa işe başladı…
Kadınlar. Ekrem İmamoğlu yönetiminde İBB’de ilk kadın itfaiyeciler, metro sürücüleri, otobüs şoförleri, gemi kaptanları, cankurtaranlar, vatmanlar, otopark görevlileri, istasyon amirleri, garaj amirleri ve yöneticiler çalışmaya başladı.
Hangi gemi Aliağa’ya yanaşmak üzere…
Asbest dolu Raymond Croze. Raymond Croze’de, 50 ila 100 ton arasında asbest olduğu ve beş bin metrekareden daha fazla asbestli boya bulunduğu belirtiliyor. Ancak söz konusu detaylar geminin “Tehlikeli Madde Envanteri” raporunda yer almazken Aliağa’daki bir tesiste söküleceği iddia edilen gemiyle ilgili şirketten şimdiye dek yalanlama gelmiş de değil.
Kim yeniden Türkiye semalarında…
Tundra kazı. Avrupa’nın kuzeyinde ve Güney Kore- Japonya civarında yaşayan, Türkiye’de ise çok nadir görülen Tundra kazı fotoğraflanarak kayıt altına alındı. En son dört yıl önce Balıkesir Manyas Kuş Cenneti’nde gözlemlenen söz konusu kuşa bu kez Denizli’deki Acıgöl’de rastlandı.
Kim barış mesjı verdi…
Hindistan'daki 37 bin kadın. Beş bin yıllık bir geleneği sürdüren kadınlar dans ederek dünyaya barış ve uyum mesajı yolladı.
Yer işaretlerine kaydettiğimiz hangi video bizi hüzünlendirdi…
Siyah beyaz bir videoda savaş alanında askerlerle oynayan bir kedi.
Keşfet: Her ne kadar dünyanın büyük bir kısmı her 31 Aralık'ta yeni yılı şenliklerle karşılasa da her yerde kutlamalar aynı şekilde yapılmıyor. Havai fişekler ve şampanya patlatmak en bilindik kutlama şekillerinden olabilir ancak dünyanın başka yerlerinde gelenekler, evin kapsamlı bir şekilde temizlenmesinden bir narın kırılmasına kadar her şeyi içerebiliyor. İspanya'dan Japonya'ya, dünya çapında 14 farklı Yılbaşı Gecesi kutlaması hakkında bilgi edinmek için buraya tık tık!
İncele: Adobe, yapay zekânın yaratıcı sektörlerdeki etkilerini göz önüne alarak “2024 Adobe Creative Trends Report” başlıklı analizini yayımladı. Adobe yedinci yılına giren küresel trend raporunda; fotoğrafçılığı, videografiyi, çevrim içi içerikleri ve sosyal medyayı etkilemeye hazır dört ana eğilimi sunuyor. Bu eğilimler şöyle sıralanıyor: “Sakinleştirici Ritimler”, “Merak ve Neşe”, “Dinamik Boyutlar” ve “Yeni Nostalji”. Raporun tamamına buradan ulaşabilirsin.
Gör: Kendi bedenini tuval olarak kullanan Güney Koreli sanatçıyla tanış. Yoon'un fotogerçekçi, akıllara durgunluk veren optik illüzyonlarını görmek için seni buraya alalım.